-
1 даром
1. нареч.буш, бушлай, бушҡа, түләүһеҙ2. нареч. разг.осһоҙ, арзан3. нареч.әрәмгә, тиккә, юҡҡа, бушҡа (ғына), файҙаһыҙғадаром не пройдёт (не обойдётся) что, кому — буш ҡына үтмәҫ, былай ғына ҡалмаҫ (аҙағы насар булыр)
даром что в знач. уступ. союза — булһа ла, булыуға ҡарамаҫтан
-
2 прогулять
1. сов.пробыть на прогулкесаф һауала (прогулкала) йөрөү (булыу, йөрөп ҡайтыу)2. сов. что и без доп.; разг.пропуститьйөрөп буш ҡалыу, килмәй ҡалыу, йөрөп тороп ҡалыу3. сов. что и без доп.совершить прогул-ға/-гә сыҡмау (бармау, бармай ҡалыу, килмәй ҡалыу)4. сов. что; прост.промотатьтиптереп (аҡса) туҙҙырыу, туҙҙырып бөтөрөү -
3 выбрать
1. сов.кого-чтоһайлау, һайлап алыу2. сов. что; разг.сүпләү, сүпләп (айырып) алыу, таҙартыу3. сов.кого-чтоһайлау, һайлап ҡуйыу4. сов. чтоалыу, алып бөтөрөү5. сов. чтокүтәреү, тартып алыу (сығарыу)6. сов. что; разг.(буш ваҡыт) табыу -
4 пропасть
1. жупҡын, ярлау2. сов.юғалыу, юҡ (ғәйеп) булыу, юҡҡа сығыу3. ж перен.между кем-чем-л.ҙур айырма4. сов.перестать появлятьсякүренмәү, юғалып тороу, ғәйеп булыу5. жкого-чего; разг.бик күп, бихисап, иҫәпһеҙ-хисапһыҙ6. сов.скрытьсяюҡҡа сығыу, юғалыу, күҙҙән китеү7. сов.утратитьсябөтөү, юҡҡа сығыу8. сов.погибнуть, умеретьһәләк булыу, юҡҡа сығыу9. сов.пройти бесполезноәрәм булыу, бушҡа (заяға) китеү (үтеү) -
5 пробегать
1. сов.йүгереп (йүгергеләп) йөрөү, йөрөп ваҡыт үткәреү2. сов. что; разг.пропуститьйөрөп буш ҡалыу, йүгереп йөрөп -һыҙ/-һеҙ (-тан/-тән) ҡалыу3. сов. разг.отсутствоватьюғалып тороу, булмау, ҡайҙалыр сабыу (булыу)4. несов. см. пробежать -
6 боб
1. мноҡот, ноҡот борсағы2. м мн. бобыбаҡса борсағыгадать на бобах — буш фараз менән булыу, хыял итеү
остаться (сидеть) на бобах — төп башына ултырып ҡалыу, һемәйеп (алданып) ҡалыу, алданыу, төпһөҙ санаға ултырыу, тишек кәмәгә (шүмәнгә) ултыртыу
-
7 делать
1. несов. что и без доп.эшләү, ҡылыу2. несов. чтояһау, эшләү3. несов. чтобашҡарыу, яһау, ҡарау4. несов. чтобарыу, йөрөү, үтеү5. несов. чтотектереү, эшләтеү6. несов.кого-чтоитеүделать акцент на чём — баҫым яһап әйтеү, һыҙыҡ өҫтөнә алыу
делать выбор — һайлау, һайлап алыу
делать из мухи слона перен. — төймәләйҙе дөйәләй итеү
делать кислую мину (лицо) — йөҙгә ризаһыҙлыҡ билдәһе сығарыу, сырай һытыу
делать нечего в знач. вводн. сл. — бер нәмә лә эшләп (ҡылып) булмай
делать упор на кого-что, на ком-чём — баҫым яһау
делать честь: — 1) ихтирам (хөрмәт) күрһәтеү
2) ихтирамға (хөрмәткә) лайыҡ булыу; от нечего делать — эш юҡтан, буш (тик) торғандан
-
8 нести
1. несов.кого-что(күтәреп) алып барыу (илтеү, килеү, инеү, ҡайтыу)2. несов.кого-чтошәп алып барыу, елдереп (ҡыуып) алып барыу3. несов. чем безл.килеү, сығыу, аңҡыу4. несов. чтовыполнятьүтәү, башҡарыу, тороу5. несов. чтокүреү, осрау, юлығыу6. несов. чтовлечь за собойалып килеү, килтереү7. несов. разг.(буш һүҙ, юҡ-бар) һөйләү8. несов. перен.быть носителем каких-л. чувств, идей и т.п.йөрөтөү9. несов. чтокласть яйцаһалыу -
9 осиротеть
1. сов.етем ҡалыу2. сов. перен.буш ҡалыу, эйәһеҙ (кешеһеҙ) булыу -
10 оставить
1. сов.кого-чтоҡалдырыу2. сов. чтосохранить, приберечьҡалдырыу3. сов. чтопередать по наследствуҡалдырыу, биреп ҡалдырыу4. сов.кого-чтоҡалдырыу5. сов.кого-что, без чего-һыҙ/һеҙ ҡалдырыу6. сов.кого-чтоҡалдырыу, алып ҡалыу7. сов.кого-чтоташлау, ҡалдырыу, ташлап (ҡалдырып) китеү8. сов. что и с неопр.перестать заниматься чем.-л.туҡтатыу, өҙөү, сик ҡуйыу9. сов.кого; перен.бөтөү, юҡ булыу, китеүоставить в дураках (дураком) — төпһөҙ санаға ултыртыу, кәкре ҡайынға терәтеү, алданыу, һемәйеү
оставить в покое — тыныс ҡалдырыу, тынғы биреү, борсомау, теймәү
оставить за собой — йыраҡлашыу, артта ҡалдырыу
уҙып китеү, артта ҡалдырыу; оставить за собой что (закрепить за собой) — үҙеңә беркетеү
оставить с носом — ҡоро (буш) ҡалдырыу, төп башына ултыртыу
камня на камне не оставить — ер менән тигеҙләү, көлөн күккә осороу
-
11 уйти
1. сов. прям., перен.китеү, сығып китеү2. сов. разг.уволитьсясығыу, ташлау, китеү3. сов. прям., перен.спастисьҡасыу, ҡасып ҡотолоу4. сов. перен.үтеү, уҙыу, үтеп китеү5. сов.на чтокитеү, тотолоу, тотолоп бөтөү6. сов.во чтобатыу, инеп китеү7. сов. перен.сумыу, күмелеү, батыу8. сов. разг.вытечьташыу, ташып китеү (сығыу, түгелеү)9. сов.со словами `вперёд`, `далеко`(алға) китеү, (алға) сығыууйти в себя — кешенән ситләшеү, үҙеңә бикләнеү
уйти из жизни — донъянан китеү, донъя ҡуйыу
уйти на дно — һыу төбөнә китеү, батыу
уйти на покой — ялға сығыу, эштән китеү
не уйдёт — ҡасмаҫ, китмәҫ
уйти ни с чем — ҡоро китеү (ҡалыу), буш (бер ниһеҙ) китеү
-
12 гадать
1. несов.бағымсылау, күрәҙәлек итеү, ноҡот (фал) һалыу2. несов. о чём; разг.предполагатьфараз итеү, самалау, тип уйлаугадать о намерениях чьих-л. — кемдеңдер уй-ниәте хаҡында фараз итеү
гадать на кофейной гуще — бушҡа күрәҙәлек итеү, буш фараз менән булыу
не думал, не гадал — башҡа ла килмәне
уйға ла инеп сыҡманы; ике ятып, бер төшкә инмәне -
13 освободить
1. сов.кого-чтосделать свободнымазат итеү, иреккә сығарыу, ҡотҡарыу2. сов.кого-чтовысвободитьысҡындырыу3. сов.от чегоизбавитьазат итеү, ҡотҡарыу, бушатыу4. сов.когоснять с должностисығарыу, алыу, бушатыу5. сов. чтосделать пустымбушатыу6. сов. что; перен.сделать свободным с какой-л. целью(ваҡытты) буш итеү, буш ваҡыт ҡалдырыу -
14 чистый
1. прил.таҙа2. прил.сделанный аккуратно, тщательноентекле (эшләнгән), аныҡ3. прил.ничем не заполненный; безоблачный – о небетаҙа, буш; аяҙ4. прил.саф, таҙа, ҡушымтаһыҙ5. прил.асыҡ, аныҡ, дөрөҫ6. прил. перен.ғәйепһеҙ, саф, намыҫлы7. прил.получающийся после вычета чего-л.саф8. прил. разг.ысын, тулыһынса, бөтөнләйчистой (чистейшей) воды — бөтә торошо менән, асыҡтан-асыҡ күренеп торған, ысын
от чистого сердца — ихлас (ысын) күңелдән, бөтә йөрәктән
-
15 время
1. сваҡыт2. счас, сроксәғәт, ваҡытсколько времени? — сәғәт нисә?, ваҡыт күпме?
3. сэпоха, периодваҡыт, дәүер, осор, заман4. сопределённая порамиҙгел, мәл, саҡ, ваҡытвремя покоса — бесән сабыу мәле, бесән өҫтө
5. с грам.заманво время оно уст. — ҡасандыр, әллә ҡасан
время от времени — ваҡыт-ваҡыт, ҡайһы берҙә
(в) первое время — башта, тәүҙә, тәү ваҡытта
в своё время: — 1) заманында, ҡасандыр
2) үҙ ваҡытында; всё время һәр ваҡыт (саҡ), гел; в скором времени — оҙаҡламай
в то время как — шул арала, шул ғына ваҡыт араһында
выиграть время — күберәк ваҡыт алыу, ваҡыт үтеү, файҙаға булыу
до времени; до поры до времени — ваҡыты еткәнсе, билдәле бер ваҡытҡа тиклем, көнө килгәнсе
ко времени — ваҡытлы, үҙ ваҡытында
на время — ваҡытлыса, билдәле ваҡытҡа тиклем
со времени — ваҡыты етеү менән, киләсәктә
раньше времени — көн элгәре (элек), ваҡытынан алда
с течением времени — ваҡыт үтеү менән, киләсәктә
тем временем — шул уҡ ваҡытта, шул арала
-
16 замок
1. мйоҙаҡ, бикдверной замок -ишек йоҙағы; внутренний замок — эске йоҙаҡ
запереть на замок — йоҙаҡлау (бикләү, йоҙаҡ һалыу)
2. м воен.затвор, замок3. мзамок, һарай4. м тех.замокағас ҡорамалдарҙың өлөштәрен ялғау ысулы -
17 истратить
1. сов. чтототоноп бөтөү, тотоп бөтөрөү2. сов. чтотүгеү, һалыу, бөтөрөү, сарыф итеү -
18 мёртвый
1. прил.үле, йәнһеҙ2. прил.о растенияхҡоро, ҡороған3. прил. перен.һүнгән, тоноҡ4. прил. перен.йәнһеҙ, тын5. прил. перен.файҙаһыҙ, ҡулланылмай торған, бушмёртвая вода — үле һыу, терелтә торған һыу (әкиәттәрҙә)
мёртвый капитал: — 1) файҙаһыҙ ятҡан капитал
2) ҡулланылмай торған белем; мёртвая петля: — 1) сиселмәҫлек тоҡан (элмәк)
2) юғары пилотаждың бер фигураһы; мёртвая природа — йәнһеҙ тәбиғәт
мёртвый сезон — торғонлоҡ (сауҙала, сәнәғәттә)
мёртвая хватка: — 1) ысҡындырмаҫлыҡ итеп тешләү
2) эшләмәйенсә ҡалмау, тотҡан ерҙән һындырыу (өҙөп алыу); мёртвый час — көндөҙгө йоҡо сәғәте
быть на мёртвой точке — бер үк хәлдә (үҙгәрешһеҙ, һаман бер урында) булыу
-
19 незачем
нареч. в знач. сказ.; разг.кәрәге юҡ, мәғәнәһе юҡ, юҡҡа, тиккә, бушҡа -
20 ничто
1. мест.ни один, никакой предметбер нәмә лә, бер ни ҙә, һис нәмә, һис бер нәмә, һис ни2. мест. в знач. сущ.; с; нескл. ничтобер кем дә түгел, бер нәмә лә түгелон по сравнению с другими ничто — ул, башҡалар менән сағыштырғанда, бер кем дә түгел
ничего не стоит — бер ни түгел, бик анһат
из ничего (сделать, получить и т.п.) — юҡтан бар итеү
ни во что не ставить (считать) — бер кем менән иҫәпләшмәү, бер кемде һанламау, (ихтирам итмәү)
ни за что — бөтөнләй, бер ҡасан да, һис тә
ни с чем уйти (остаться, вернуться и т.п.) — буш (бер ниһеҙ) китеү (ҡалыу, ҡайтыу һ.б.)
- 1
- 2